Burn-out herkennen: hou de 4 kernsymptomen in de gaten

Met bijgestelde symptomen en een verbeterde diagnose van burn-out kan je bedrijf vermijdbaar verzuim op termijn terugdringen. De verschillende symptomen van stress, burn-out en depressie worden immers duidelijker, waardoor je effectiever kan ingrijpen.

“Verandering in het gedrag van je medewerker is een eerste alarmsignaal”, vertelt Koen Van Hulst, Mensura’s departementshoofd psychosociale aspecten. “Waar er vroeger drie samenhangende symptomen waren als grondslag voor een burn-out, is dat nu uitgebreid naar vier.”

De medewerker voelt zich heel vaak moe. Niet alleen heeft zijn of haar lichaam nood aan rust, ook mentaal voelt de werknemer zich ‘op’ en ‘leeg’. “Een medewerker die tijdens vergaderingen vaak het woord neemt, houdt zich steeds meer op de achtergrond,” geeft Koen als voorbeeld. “Er is een duidelijk verschil in energieniveau. Anders gezegd: de batterij van de werknemer lijkt wel leeg.”

Een burn-out heeft effect op het cognitief functioneren. De werknemer kan zijn aandacht moeilijker bij het werk houden. Koen: “We zien bijvoorbeeld medewerkers die regelmatiger deadlines vergeten of fouten maken die vroeger zelden voorkwamen.”

Terwijl de meeste werknemers hun gevoelens onder controle houden als ze een opmerking of feedback krijgen, is dit bij medewerkers met burn-out moeilijker. De tolerantiegrens ligt lager, waardoor woede-uitbarstingen of huilbuien niet ongewoon zijn. “Voor de collega’s kan het lijken alsof die persoon van elke mug een olifant maakt. Op kleine tegenslagen reageert de medewerker heftiger dan verwacht.”

De werknemer voelt een hoge weerstand bij zijn of haar werk. Uit zelfbescherming trekt de persoon zich mentaal (en soms fysiek) terug van alle werkgerelateerde zaken. Koen: “Dit wordt bijvoorbeeld zichtbaar tijdens vergaderingen en presentaties. Het gewoonlijke enthousiasme bij ideeën maakt plaats voor toenemende onverschilligheid. Dit moet bij de werkgever een rood lampje doen branden.”

De vier kernsymptomen gaan soms gepaard met mentale spanningsklachten (bv. slaapproblemen of paniekaanvallen) en/of psychosomatische spanningsklachten (lichamelijke pijn met een psychische oorzaak, zoals spanningshoofdpijn). Vaak onderneemt de medewerker pas actie als hij of zij last heeft van die stress-symptomen. Maar uiteraard is het beter om vroeger aan de alarmbel te trekken.

Daarnaast verkeert een persoon met een burn-out in een depressieve stemming. “Als gevolg van het minder presteren en het uitgeputte gevoel komen immers sombere stemmingen en schuldgevoelens opzetten. Hierdoor wordt de diagnose van depressie soms foutief gesteld bij burn-out. Het grootste verschil is dat burn-out een energiestoornis is en depressie een stemmingsstoornis.”

De preventie van burn-out begint bij een psychosociale risicoanalyse. Daarbij worden al je medewerkers bevraagd om zo de voornaamste risicofactoren en mogelijke verbeteracties in kaart te brengen.

“Als werkgever houd je het best twee aspecten in het oog”, vertelt Koen. “Zorg om te beginnen voor een sterke buffer – bijvoorbeeld een goede werksfeer, een positieve werkbeleving en opgeleide medewerkers. Maar grijp ook in op het moment dat je enige verandering in gedrag waarneemt.”

Ingrijpen als leidinggevende begint met de juiste kennis rond omgaan met stress en open communicatie. “Vertel je werknemer dat je een gedragsverandering vaststelde en vraag of er een aanduidbare reden is”, licht Koen toe. “Samen kun je oplossingen zoeken voor het verlaagde energieniveau. Waar haalt de medewerker voldoening uit? Kan de job iets afwisselender? Of is er een project waarbij hij of zij extra ondersteuning kan gebruiken? Door alert te blijven voor symptomen en preventief in te grijpen, kortom door de principes toe te passen van Eerste Hulp bij Mentale Problemen, verlaag je het risico op een burn-out aanzienlijk."

Lees alle blogposts over ‘mentaal fit’.