Hoe een blijvend trauma voorkomen na een ernstig arbeidsongeval?

Bjorn: “Een ernstig arbeidsongeval is een dodelijk arbeidsongeval of een arbeidsongeval
dat aan bepaalde voorwaarden voldoet. Het gaat om de combinatie van een letsel en een afwijkende gebeurtenis en/of voorwerp. Denk aan bv. een botbreuk als gevolg van een instorting van een bovengrondse constructie.”

Daisy: “Een gebeurtenis is potentieel traumatisch als ze voldoet aan de 4 O’s:
een onverwachte en oncontroleerbare gebeurtenis die overweldigend aanvoelt en waarbij onze illusie van onkwetsbaarheid doorprikt wordt. We weten allemaal dat er een arbeidsongeval kan gebeuren, maar door die illusie van onkwetsbaarheid denken we dat het ons niet zal overkomen. Zo vertrekken we niet elke ochtend angstig naar het werk.

Een traumatische gebeurtenis hoeft trouwens niet per se te leiden tot een blijvend trauma.
Dat is pas het geval wanneer de initiële – normale – klachten na enkele maanden nog altijd niet hersteld zijn. Door potentieel traumatische gebeurtenissen te herkennen en er juist op te reageren, kan je die blijvende gevolgen voorkomen.”
 

Daisy: “Op het eerste moment is elke reactie een normale reactie: schreeuwen, zwijgen, luid lachen,… Je lichaam komt in een verhoogde staat van stress terecht en iedereen reageert daar anders op. Het belangrijkste is dat de opgebouwde spanning er weer uit kan. Laat die ontlading en emoties toe, ze horen erbij. En praat erover met iemand die je kent en vertrouwt. Het enige wat niet werkt, is alleen zijn.”

Bjorn: “Tot nu toe heb ik voor Mensura één bedrijf begeleid in de nasleep van een dodelijk arbeidsongeval. Een jongen van amper 20 jaar was gekneld geraakt tussen twee machines.
Ik vergeet het nooit meer: de huilende ouders en vrienden, de woede en verslagenheid, het schuldgevoel bij de achterblijvers, het lichaam bij de wetsdokter,… Op zo’n moment moet je als preventieadviseur je emoties uitschakelen en naar de feiten kijken: getuigenissen afnemen en een verslag schrijven vanuit je rol als expert. Wat is hier gebeurd en hoe vermijden we dit in de toekomst?”

Daisy: “Na de pure ontlading volgt het herstel. Bij vele mensen leiden die extreme emoties tot paniek, maar we laten hen inzien dat het een gezonde herstellende reactie is. Herbeleving en nachtmerries zijn heftig, maar ook een teken dat het herstel is ingezet.”

“Mensen bezitten overigens een natuurlijke veerkracht, die vooral naar boven komt met anderen aan je zijde. Praat dus over je gevoelens en luister naar je lichaam. Na een maand gaan we dan kijken hoe je herstel vordert. Lig je nog vaak te huilen in bed, maar kom je weer buiten? Dan is je lichaam aan het herstellen; laat die pijn toe. Belangrijk is om zeker niet te blijven hangen in vermijding.”

“Voel je dat je verwerking vastloopt? Dan spreken we van trauma. De opgehoopte spanning heeft de weg naar buiten niet gevonden en zich ‘vastgezet’ in je lichaam. In dat geval verwijzen we je door naar een traumapsycholoog om in een veilige omgeving de confrontatie aan te gaan en de spanning los te laten.”

Bjorn: “Toen ik de getuigen van het dodelijke arbeidsongeval sprak, merkte ik ook dat velen zich slechts flarden herinnerden. In principe moet zo’n verslag binnen de tien kalenderdagen klaar zijn, maar in samenspraak met de PAPSY van het bedrijf en de FOD Toezicht op het Welzijn op het Werk (TWW) hebben we de getuigen extra tijd gegeven. Nadat ze tot rust waren gekomen, konden we samen de puzzelstukjes van de herinnering op hun plaats leggen. En dat was eigenlijk ook een vorm van verwerking.”
 

Daisy: “Heftige emoties horen bij de job, maar dat betekent niet dat ze je niet meer kunnen raken. Je krijgt daar bij Mensura een opleiding voor, zodat je de kennis en handvaten hebt om de controle te bewaren. Raakt een gebeurtenis je bijzonder diep? Ga je vooral niet sterk houden omdat je een psycholoog bent. Bel iemand die je kent, zodat je in alle veiligheid kan ontladen.”

Bjorn: “Telkens ik die bewuste machine zie, zie ik die jongen daar nog liggen. De betrokken PAPSY nam na het ongeval contact met me op voor een gesprek, en sowieso bespreken we bij Mensura dergelijke arbeidsongevallen altijd in groep. Dat heeft me echt deugd gedaan.”

Bjorn: “In het bedrijf met het dodelijke arbeidsongeval werden de productieactiviteiten
tijdelijk stopgezet. In overleg met de PAPSY’s en de FOD TWW, en na het nemen van de nodige preventiemaatregelen, werden de verschillende lijnen stelselmatig weer opgestart. Je ziet nu echt een verschil qua veiligheidscultuur. Iedereen zet nu maximaal in op veiligheid, zodat ze dit nooit meer hoeven mee te maken.”

Daisy: “Werkgevers komen in een dilemma terecht. Enerzijds moet je bedrijf blijven draaien, want lange stilstand is niet altijd financieel haalbaar. Anderzijds zijn mensen soms niet in staat om meteen de draad weer op te pikken. Ze zien die machine, en ze herbeleven het ongeval.”

“Daarbij wordt de kracht van verbondenheid nog sterk onderschat. Zet je medewerkers mee aan de tekentafel: ‘we weten dat dit moeilijk is – hoe kunnen we jullie helpen?’ Geef hen controle en organiseer na de opstart regelmatige check-ins. Als mensen zich verbonden voelen, kunnen ze meer dan je denkt.”