De impact van slaap op de werkvloer: 5 tips voor beter uitgeruste werknemers

Tijd voor een wake-upcall: het gaat slecht met het slaappatroon van de doorsnee Belg. “Voor de coronacrisis kampte 1 op de 3 Belgen met slaapproblemen”, vertelt Jolien Joriskes, expert vitaliteit en preventiedeskundige psychosociale aspecten bij Mensura. “Tijdens de lockdowns nam dit toe tot 54 procent, blijkt uit een studie van de VUB.”

“Dat slaaptekort heeft een grote impact op de werkvloer, op de individuele gezondheid en zelfs op de maatschappij. Op korte termijn leidt het tot minder energie, verminderde aandacht en concentratie. Maar ook op middellange termijn zijn de gevolgen ernstig. Denk aan een grotere vatbaarheid voor infecties, meer kans op overgewicht en cardiovasculaire ziektes.”

”Te weinig of niet-kwalitatieve slaap vermindert de productiviteit op de werkvloer, terwijl de kans op een arbeidsongeval toeneemt. Werknemers die minder dan 6 uur slapen, verliezen 6 productieve werkdagen per jaar in vergelijking met werknemers die 7 tot 9 uur slapen. Omgerekend is dat een nettoverlies van ongeveer 2000 euro per werknemer op jaarbasis.”

Goed uitgeruste werknemers zijn dus ook in jouw belang. Maar hoe kan je als werkgever een positieve impact hebben op de slaapkwaliteit van werknemers, zonder in de slaapkamer te gaan staan? We lijsten 5 concrete tips op.

“Regelmaat is de sleutel om fris voor de dag te komen. Door zoveel mogelijk op een vast tijdstip te gaan slapen, wordt het lichaam ook op hetzelfde moment moe en terug wakker. Maar die interne klok is voor iedereen anders. Of je een avondmens of eerder een ochtendmens bent, is genetisch bepaald. We noemen dit het chronotype. Er zijn vroege, neutrale en late types. Vroege types kunnen zich over het algemeen ’s ochtends goed focussen, een later type is eerder in de namiddag erg productief.”

“Door het telewerken zien we dat heel wat werknemers hun werkritme beter kunnen afstemmen op hun bioritme. Sommigen werden voordien door verre verplaatsingen in een ritme gedwongen wat niet aansluit bij hun eigen bioritme.”

Wat kan je doen? “Met glijdende uren starten je medewerkers hun dag op het moment dat het best aansluit bij hun bioritme. Werken je werknemers in ploegenarbeid? Dan is het zeker nuttig om de dienstroosters van je team te analyseren om na te gaan hoe de gezondheidsimpact van ploegenarbeid te minimaliseren. Of voorzie een opleiding die hen in staat stelt om zich beter aan te passen aan een ploegensysteem of nachtwerk.”
 

“Voldoende daglicht is belangrijk om je energiek en wakker te voelen. Onze interne klok wordt immers aangestuurd door licht. Het lichaam stopt met de aanmaak van het slaaphormoon melatonine, tegelijk stimuleert daglicht de aanmaak van cortisol. Dat helpt om via de aanmaak van glucose energie te leveren. Daarnaast draagt zonlicht bij aan een positieve stemming. Eén uur per dag is al voldoende. Zoek daarom zoveel mogelijk daglicht op, zeker ’s ochtends.”

Wat kan je doen? “Stimuleer pauzes in de buitenlucht of doe eens een wandelvergadering. Geef zelf het goede voorbeeld. 5 minuten buiten een pauze nemen heeft meer effect dan een kop koffie. Vergeet ook telewerkers niet te wijzen op het positieve effect van daglicht. Voor hen geldt namelijk hetzelfde: een hele dag binnen zitten maakt suf.”

“Studies tonen aan dat dagelijks een half uur matig intensief bewegen een positief effect heeft op slaap. Dit zou de slaapkwaliteit met 65 procent kunnen verbeteren en zorgt gemiddeld tot 45 minuten meer slaap. Beweging is dan ook waardevol om slapeloosheid te vermijden. Dat hoeft niet intensief sporten te zijn: wandelen, ontspannen fietsen of wat in de tuin werken is al voldoende. Begin al overdag met bewegen en stel dit niet uit tot ’s avonds.”

Wat kan je doen? “Zet je werknemers op een laagdrempelige manier aan om even de spieren los te gooien. Een klassieker is mensen aanmoedigen om de trap te nemen in plaats van de lift. Maar het kan ook speelser: daag je werknemers uit om voor iedere koffie even een paar squats te doen. Of waarom geen bewegingsmoment inlassen tijdens een lange vergadering? Denk ook eens aan een vast moment waarop je met je team gaat bewegen, zo stimuleer je duurzame gedragsverandering.”  

“Een goede slaap begint overdag. Stress brengt het lichaam in opperste staat van paraatheid. Maar wanneer de hoeveelheid stresshormoon permanent hoog blijft, is er geen sprake meer van acute stress maar van chronische stress. Hierdoor slaagt ons lichaam er niet in om tot rust te komen. Impact op onze slaap is dan onvermijdelijk.”

Wat kan je doen? “Schep een klimaat waarin voldoende pauzes nemen oké is. Las bijvoorbeeld een collectief, kort pauzemoment in. Neem zowel micropauzes (korte pauzes bv. een glas water halen, of een stretchoefening doen) als macropauzes (bv. middagpauze). Let op: thuiswerkers nemen gemiddeld minder pauze dan kantoorwerkers, merken we in de praktijk. Vergeet ook hen niet te sensibiliseren over het belang van pauzes.”
 

”We onderschatten het negatieve effect van suiker op onze slaap. ’s Avonds verteren we minder goed suikers, de suikerpieken in ons bloed leiden tot meer stress en een slechtere nachtrust. Toch is het soms moeilijk om suikers voor het slapen te mijden.”

Wat kan je doen? “Stimuleer je werknemers om te kiezen voor gezonde voeding. Maak gezonde opties in het bedrijfsrestaurant goedkoper. Of leg appels op ooghoogte in plaats van frisdrank. Stel gezonde tussendoortjes ter beschikking zoals fruit, soep of snackgroenten. Ook sensibiliserende acties kunnen een positieve impact hebben op de gewoontes van je werknemers.”