Coping: 5 manieren om met mentale problemen om te gaan

Uit onderzoek blijkt dat meer dan 60% van de Belgen minstens 1 keer per week stress ervaart. Er zijn verschillende manieren om een stresserende dag af te schudden: van een boek lezen tot een boswandeling maken. Moeilijker wordt het als de problemen ernstiger van aard zijn: onophoudelijke stress kan leiden tot burn-out, maar ook angststoornissen, depressie of verslaving zijn lang geen onbekenden op de werkvloer.

De aanpak die iemand toepast om mentale issues het hoofd te bieden, heet hanteringsgedrag of coping. Coping bestaat uit verschillende componenten en kan doorheen de jaren veranderen: het is afhankelijk van de problemen waarmee iemand kampt en welke copingmechanismen in het verleden succesvol waren. Een benadering die voor iedereen werkt, bestaat dus niet.

Er bestaan twee mogelijke copingstrategieën:

• probleemgerichte coping, waarbij je de oorzaak van een probleem aanpakt;
• emotiegerichte coping: waarbij je leert omgaan met de negatieve emoties die bij mentale problemen komen kijken.

Een probleemgerichte coping is op lange termijn de wenselijke aanpak. Maar de oorzaak rechtstreeks elimineren is niet altijd mogelijk. Soms heb je namelijk geen invloed op de bron van het probleem. Wie bijvoorbeeld door een plots overlijden van een familielid in een depressie belandt, kan enkel emotiegerichte coping toepassen. Wie extreme stress ervaart door zijn job, kan daarentegen wel de oorzaak tackelen, bijvoorbeeld door te kiezen voor een carrièreswitch.

Bij elke strategie horen verschillende copingmechanismen, van emotionele expressie tot professionele hulp zoeken. Maar niet elke aanpak is positief. Denk maar aan iemand die bij een inzinking zichzelf de schuld geeft (= depressief reactiepatroon) of terugvalt op alcohol om problemen even te vergeten en zo een drankverslaving ontwikkelt (= palliatieve coping).

Daartegenover staan wel talloze positieve copingmechanismen. We sommen enkele voorbeelden op:

1. Zoek afleiding
   Bij afleiding neem je kort afstand van de probleemsituatie door iets anders te doen. Voorbeelden zijn een boek lezen of tv-kijken. Een recente trend zijn kleurboeken voor volwassen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat kleuren stressverlagend werkt.
   
   Afleiding helpt op korte termijn: je geest krijgt een pauze. In een crisissituatie is even iets anders doen een goede reflex. Maar op lange termijn lost dit de problemen niet op.
    
2. Blaas even stoom af
   Zowat iedereen wordt weleens overmand door boosheid, angst of verdriet. Door stoom af te blazen, ontdoe je je van die overweldigende emoties. Tel bijvoorbeeld tot tien terwijl je diep in- en uitademt of roep luid.
   
   Je gevoelens de vrije loop laten kan opluchten, maar de oorzaak van het probleem blijft overeind. Bovendien kun je dit niet overal toepassen: schreeuwen tijdens een meeting komt ongetwijfeld vreemd over bij collega’s.
    
3. Neem even tijd voor jezelf (zelfzorg)
   Bij zelfzorg word je opnieuw je beste vriend. Je neemt tijd voor jezelf door pauzes in te plannen, niet op elke uitnodiging in te gaan en prioriteiten te stellen. Tijdens rustmomenten leg je jezelf in de watten met een boswandeling, je favoriete gerecht, een massage of een boswandeling. Tijd doorbrengen in de natuur stimuleert immers het welzijn. Je stressniveau en de kans op een burn-out dalen, terwijl je verwerkingssnelheid van informatie en reactietijd een boost krijgen.
   
   Bij zelfzorg staan eenvoud en eigenwaarde centraal. Jezelf op de eerste plaats zetten kan wel een egoïstisch gevoel creëren.
    
4. Klop aan bij je ondersteunend netwerk
   Wie kan terugvallen op vrienden, familie en kennissen komt een moeilijke periode makkelijker door: je moet problemen niet in je eentje oplossen. Het belang van een ondersteunend netwerk valt niet te onderschatten.
   
   Maar dat opbouwen neemt tijd en energie in beslag: zo moet je contact onderhouden en interesse tonen in anderen. Maar zorgen kunnen delen, is vaak een eerste belangrijke stap om risico’s in de kiem te smoren en problemen aan te pakken.
    
5. Pak het probleem actief aan
   Bij een actieve aanpak analyseer je een probleem en zoek je een oplossing. Daarbij komt vaak professionele hulp aan te pas, zeker in ernstige situaties. Een verslaving of depressie alleen oplossen, is namelijk niet aangewezen. Daarnaast horen ook bepaalde trainingen tot een actieve aanpak. Denk maar aan stressmanagement, een assertiviteitscursus of conflicthantering.
   
   Een actieve aanpak vraagt tijd. De stap naar professionele hulp zetten is bovendien niet eenvoudig. Daartegenover staat wel dat dit copingmechanisme een impact heeft op lange termijn.

Welk mechanisme het meest succes heeft, hangt af van persoon tot persoon. Wel is het belangrijk om eenvoudige tips te hanteren. Want crisismomenten overvallen ons doorgaans onverwachts. Een simpele aanpak heeft dan het meeste kans op slagen.

Lees alle blogposts over ‘mentaal fit’.