Een blik op de nieuwe machineverordening: wat moet je weten?

De kogel is door de kerk: binnenkort moeten Europese fabrikanten zich houden aan de nieuwe machineverordening. Die zal het Europees Publicatieblad naar schatting publiceren in juli 2023, waarna ze 20 dagen later in werking treedt. Door de globale overgangstermijn van 42 maanden, kunnen machines wel nog tot begin 2027 geleverd worden onder zowel de machinerichtlijn (2006/42/EG) als de nieuwe machineverordening.

De machineverordening legt de veiligheids- en gezondheidsvereisten vast voor machines die binnen de Europese Unie worden geproduceerd en verkocht. Daarmee wil het Parlement de werknemers en consumenten optimaal beschermen, en het vrije verkeer van machines binnen de Europese markt bevorderen.

De regels en voorschriften zijn opgesteld voor fabrikanten van machines. Met een CE-markering geven ze aan dat hun machines aan de verordening voldoen. Daarnaast gelden de richtlijnen in specifieke situaties ook voor de gebruiker:  

• De gebruiker bouwt zelf een machine – die onder de scope van de machineverordening valt – en stelt dit beschikbaar op de markt.
• Zonder tussenkomst van een importeur, handelaar of verdeler, koopt de gebruiker een machine of verwant product aan buiten de Europese Unie.
• De gebruiker past substantiële wijzigingen toe aan de machine, waardoor die niet meer voldoet aan de CE-markering gegeven door de originele fabrikant.

De nieuwe machineverordening schept duidelijkheid over enkele lastige onderwerpen.
Denk bijvoorbeeld aan ‘niet voltooide machines’ en ‘substantiële wijzigingen’.

Verder wil de Europese Commissie de regelgeving afstemmen op de technologische vooruitgang, die al enkele jaren in een stroomversnelling zit. De machineverordening laat daarom meer ruimte voor opkomende technologieën zoals artificiële intelligentie (AI), en nieuwe toepassingen van digitalisatiesystemen en cybersecurity.

De publicatie in het Europees Staatsblad kun je hier raadplegen.

Met de nieuwe machineverordening wil het Parlement de normen binnen de Europese markt verder harmoniseren. Een verordening legt immers regels op die gelden voor alle lidstaten, terwijl een richtlijn slechts een gezamenlijk doel vastlegt. Elke lidstaat kan dan afzonderlijk bepalen hoe ze dat doel bereikt.

De nieuwe machineverordening brengt enkele wijzigingen met zich mee. We zetten de belangrijkste op een rijtje:

• De gebruiksaanwijzing van een machine moet voortaan enkel nog digitaal beschikbaar zijn. Consumenten kunnen wel tot 6 maanden na hun aankoop op verzoek een gratis papieren gebruiksaanwijzing krijgen. Daarnaast mag een fabrikant de link naar de conformiteitsverklaring vermelden in de gebruiksaanwijzing in de plaats van de verklaring volledig mee op te nemen.
• Bijlage I vervangt bijlage IV, omdat de lijst verouderd is en niet snel genoeg kan worden aangepast aan veranderingen op de markt. In de nieuwe bijlage I heeft de Commissie daarom besloten om het risiconiveau van machines te specificeren. Zo bestaat de bijlage uit Deel A en Deel B, afhankelijk van het risiconiveau.
• Enkele paragrafen werden aangepast. Zo moet volgens paragraaf 1.1.2 van de essentiële eisen (bijlage III) de gebruiker voortaan de veiligheidsfuncties kunnen testen. Dat kan in eerste instantie gebeuren tijdens de ontwerp- en bouwfase, maar indien nodig ook met testprocedures.
• De definitie van ‘machine of aanverwant product’ werd uitgebreid, waardoor cobots – machines zonder programmering of toepassing – nu ook onder de scope vallen.

De machineverordening introduceert enkele nieuwe begrippen en eisen:

• Het controversiële onderwerp ‘substantiële wijziging’ werd opgenomen in de definitielijst. Dit criterium omvat situaties die niet door de fabrikant zijn voorzien en die een invloed kunnen uitoefenen op de conformiteit met de relevante essentiële eisen.
• ‘Importeur’ en ‘distributeur’ behoren nu tot de marktpartijen, naast de eerder gedefinieerde ‘fabrikant’ en ‘gemachtigde’.
• De Commissie heeft de mogelijkheid om producten aan de categorieën ‘gevaarlijke machines’ en ‘veiligheidscomponenten’ toe te voegen of te verwijderen.
• Er zijn nieuwe eisen rond cybersecurity en artificiële intelligentie toegevoegd.
• De nieuwe machineverordening geldt ook voor additieve apparatuur. Denk bijvoorbeeld aan 3D-printers.