Mentale problemen op het werk: angststoornis en burn-out herkennen

In België komen vooral burn-out (recente cijfers schommelen rond de 10% van de werknemers die kampen met acuut problematische stress of reële burn-out) en angststoornissen vaak voor (15,1% bij vrouwelijke werknemers, 11,1% bij mannelijke werknemers volgens de European Study on Epidemiology of Mental Disorders). Wat zijn die aandoeningen precies, hoe herken je ze en wat kan je eraan doen?

Sofie heeft het al een tijd erg druk met een groot project en staat er thuis alleen voor na haar scheiding. Regelmatig blijft ze langer op kantoor om deadlines te halen, al laat ze daarbij steeds meer steken vallen. Terwijl ze er vroeger een druk sociaal leven op nahield, slaat ze het vrijdagavonddrankje met de collega’s nu steevast af.

Aan de basis van een burn-out ligt overbelasting. De oorzaak is meestalextreme of langdurige stress. Naast moeilijkheden op het werk kunnen ook privéproblemen aanleiding geven tot die stress. Stress op zich is – net als angst – niet intrinsiek negatief. Integendeel: sommige personen geven onder een gezonde dosis druk het beste van zichzelf.

Ruimte om te herstellen is wel essentieel. Ontspannen na een harde werkdag of drukke periode, of even ontsnappen uit een druk huishouden, zorgt ervoor dat we er opnieuw tegenaan kunnen. Lukt dat niet meer over een langere periode, dan loert een burn-out om de hoek.

Medewerkers die een burn-out aan het ontwikkelen zijn, beseffen vaak zelf onvoldoende dat er een probleem is. Maar van buitenaf zijn de gedragsveranderingen vaak veel duidelijker. Toch is er een belangrijk verschil tussen burn-out (een energiestoornis) en depressie (een stemmingsstoornis).

Merk je bij een collega of medewerker de volgende signalen op, dan kampt hij of zij mogelijk met een burn-out.

Symptomen

• oogt vermoeid;
• wordt steeds cynischer;
• maakt meer fouten;
• werkt langer met minder resultaat;
• camoufleert fouten;
• trekt zich terug en vermijdt sociaal contact;
• houdt zich niet meer aan de regels;
• verliest de zelfcontrole.

Wat kan je doen?

• alert zijn op veranderingen van prestatie, tijdbesteding, motivatie of gedrag;
• persoon aanspreken op deze veranderingen;
• takenpakket aanpassen;
• indien nodig doorverwijzen.

Wat doe je beter niet?

• schuldgevoel geven;
• druk verhogen;
• situatie niet ernstig nemen;
• veroordelen.
   

Karel heeft een verkeersongeval op weg naar het werk. Sindsdien durft hij niet meer met de auto te rijden en vermijdt hij bovendien de plek van het ongeluk. Ook carpoolen met collega’s of fietsen langs een drukke weg, vallen hem moeilijk.

Angst is een natuurlijk overlevingsmechanisme. Voelen mensen zich bedreigd, bijvoorbeeld tijdens een natuurramp of overval, dan verstarren ze of lopen ze weg. Maar bij een angststoornis is die reactie niet in verhouding met de prikkel en treedt er vermijdingsgedrag op. De betrokkene kan niet meer normaal functioneren, zowel op het werk als privé, en ook relaties lijden onder de stoornis.

In tegenstelling tot een natuurlijke angstreactie, die vanzelf voorbijgaat zodra de prikkel verdwijnt, komt iemand met een angststoornis in een vicieuze cirkel terecht. Hij of zij vertoont steeds meer vermijdingsgedrag en raakt bedolven onder angstgedachten. Een banaal detail, zoals een specifiek type auto zien, kan voldoende zijn om een extreme reactie uit te lokken.

Merk je dat een medewerker of collega zich in bochten wringt om, zonder rationele reden, dergelijke triggers uit de weg te gaan, dan moet er een belletje rinkelen.
 

Symptomen

• eet minder;
• oogt vermoeid;
• kan zich moeilijk concentreren;
• is prikkelbaar en rusteloos;
• komt gespannen over.
   

Wat kan je doen?

• Help je medewerker om te gaan met zijn angsten en negatieve gedachten een plaats te geven.
• Hou er rekening mee dat de angstige medewerker triggers die misschien banaal lijken, als heel ernstig kan ervaren.
• Creëer ruimte om even tot rust te komen.
• Merk je geen beterschap, verwijs de medewerker dan door naar een vertrouwenspersoon of arts.
   

Wat doe je beter niet?

• Let op dat je de situatie niet bagatelliseert. Uitspraken als “Kalmeer nu maar gewoon” zijn olie op het vuur.
• Vergroot de problemen ook niet uit door er net te veel over te praten.
• Neem het niet persoonlijk als je medewerker tegen je uitvliegt.
  
   

Lees alle blogposts over ‘mentaal fit’.