Werken met nanodeeltjes: de risico’s van het ‘nieuwe asbest’

Johan: “Nanodeeltjes meten slechts 1 miljardste van een meter en zijn dus onzichtbaar voor het blote oog. Omdat ze zo klein zijn, adem je ze makkelijk in en kunnen ze tot diep in ons lichaam binnendringen. Ze komen vrij bij sommige natuurfenomenen en bij de bewerking van materialen. Denk bijvoorbeeld aan bepaalde stofdeeltjes tijdens afbraakwerken en smeltprocessen, of in lasrook en dieseluitlaat. Vooral arbeiders komen er dus mee in aanraking. Maar ook in een kantooromgeving kunnen nanodeeltjes voorkomen. Zo stoten toners van laserprinters ze uit.”

Johan: “Onderzoekers vonden dergelijke partikels in de keramiekverf van oude Egyptenaren en middeleeuwse glas-in-loodramen, dus nieuw zijn ze niet. Maar sinds enkele jaren worden nanodeeltjes doelbewust toegevoegd aan materialen om ze sterker te maken of extra functionaliteiten te geven. Vuilafstotend textiel of zelfreinigend glas zijn voorbeelden. Het gevolg: steeds meer medewerkers worden er tijdens hun dagelijkse job aan blootgesteld.”

Johan: “De volledige impact van nanodeeltjes is nog onduidelijk. Wel staat vast dat aan de inademing van bepaalde soorten grote risico’s verbonden zijn, zoals de partikels van printertoners en lasrook. Omdat ze zo diep in de longen en het lichaam dringen, kunnen ze de celwerking verstoren. Dat kan resulteren in chronische hart- en longaandoeningen en zelfs kanker. Daarom worden nanodeeltjes soms het nieuwe asbest genoemd.”

“Die effecten zijn evenwel enkel op lange termijn merkbaar, wat ervoor zorgt dat werknemers en -gevers zich nauwelijks bewust zijn van de mogelijke gevaren.”

Johan: “De precieze hoeveelheid partikels op de werkvloer meten is op dit moment quasi onmogelijk. Wel kan een risicoanalyse de gebruikte producten en mogelijke gevaren in kaart brengen. Op basis van die resultaten wordt een register opgesteld met welke werknemers in contact kunnen komen met welke nanodeeltjes.”

“Daarna stelt de preventieadviseur maatregelen voor om de blootstelling tot een minimum te beperken. Dat kan door producten te vervangen of in aparte werkruimtes te plaatsen, zodat zo weinig mogelijk medewerkers ermee in aanmerking komen.”

Johan: “Sensibilisering is doorslaggevend. Doorgaans volstaan immers dezelfde beschermingsmiddelen als voor giftige stoffen, bijvoorbeeld een P3-stofmasker. Maar medewerkers laten die soms links liggen omdat ze het oncomfortabel vinden tijdens het werk.”

“Via opleidingen of affiches op de werkvloer worden medewerkers zich bewust van de gevaren van nanodeeltjes, waardoor ze sneller en vaker beschermingsmiddelen gebruiken. Zo beschermen ze zichzelf tegen de mogelijke gezondheidsrisico’s en blijven ze gezond aan de slag.”