“Wel of geen tweede maand gewaarborgd loon is niet de kern van de zaak”

De tweede maand gewaarborgd loon heeft het niet gehaald. Of dat een goede of een slechte zaak is, hangt ervan af hoe je het bekijkt. Theoretisch zou de maatregel werkgevers maximaal moeten stimuleren om in te zetten op gezondheidsbevordering. Maar het Nederlandse voorbeeld – waar een medewerker twee jaar op de payroll van het bedrijf blijft staan – illustreert dat er ook ongewenste neveneffecten kunnen optreden. Verzelfstandiging van arbeid, contractarbeid of een weigerachtige houding tegenover aanwervingen zijn er schering en inslag.

Wie de arbeidsmarkt nauwgezet opvolgt, kan er niet omheen dat ziekteverzekering en pensioenregeling steeds nadrukkelijker communicerende vaten blijken. Objectief stellen we vast dat het aantal medewerkers dat een uitweg zoekt om op latere leeftijd niet meer te moeten werken, toeneemt. Een teken aan de wand dat bepaalde soorten arbeid niet te combineren vallen met een hogere leeftijd. Tegelijk weet iedereen dat het sociaaleconomisch noodzakelijk is om de werkzaamheidsgraad te verhogen.

Binnen dat spanningsveld staan de sociale partners vaak lijnrecht tegenover elkaar. Nochtans hoeft dat niet zo te zijn. Om uit de patstelling te geraken is een soortgelijke aanpak nodig voor alle partijen: die van de wortel en de stok. Medewerkers verlangen jobzekerheid; tegelijk moet niet werken aanzienlijk minder interessant zijn. Werkgevers willen verzuim en verloop en de bijbehorende kosten terugdringen; maar dan moeten ze passend en aantrekkelijk werk kunnen aanbieden.

Daarnaast is een gemeenschappelijke visie onmisbaar om de maatschappelijke uitdagingen van morgen het hoofd te bieden. Quick wins vallen er niet te rapen: we moeten collectief mikken op de lange termijn.

De bestaande structuren opereren vandaag echter voornamelijk vanuit het eigenbelang. Vakbonden krijgen nu eenmaal een vergoeding voor het uitbetalen van werkloosheidsuitkeringen. Ziektefondsen ontvangen een administratieve vergoeding om ziektekosten uit te betalen. Ook werkgeversorganisaties verdedigen de belangen van hun zeer diverse achterban. Als gefragmenteerde lobby is het algemeen belang nooit de focus. Iedereen rijdt voor eigen rekening. Medewerkers ten slotte moeten inzien dat zonder bepaalde ingrepen het stelsel van sociale zekerheid niet houdbaar is.

Een tweede maand ziekteverlof zou een potentieel goede maatregel kunnen zijn. Maar dan wel enkel op voorwaarde als daar een vermindering van de sociale lasten tegenover staat. Zo niet, dan is het een verdoken belastingverhoging. En medewerkers langer aan de slag houden, of langdurig zieken terug naar de werkvloer begeleiden, kan enkel succesvol zijn als het werk ook werkbaar is, mensen sterkt in hun meerwaarde, kans biedt op zelfontplooiing enzovoort.

Als bewaker van het algemeen belang is er voor de regering een belangrijke rol weggelegd. Zij moet waken over het pakket stokken en wortelen. Of anders gezegd: voor een billijke verdeling van de lasten en de lusten. Dat hoeft niet noodzakelijk van vandaag op morgen. Zoals gezegd: de lange termijn moet daarbij dienen als kompas.