Veilig woon-werkverkeer met de fiets: wat zijn jouw verantwoordelijkheden als werkgever?

Dat het gebruik van de fiets sterk in de lift zit, is niet verrassend. Fietsen doet dan ook wonderen voor de fysieke en mentale gezondheid. Bovendien heeft het een positief effect op ziekteverzuim en past het perfect binnen een duurzaamheidsbeleid. Trappen naar en tijdens het werk biedt dus vele voordelen voor zowel werknemer als werkgever. Maar wat zijn jouw verantwoordelijkheden wanneer werknemers zich verplaatsen met zo’n tweewieler?

Werknemers die zich buiten de werkuren niet op het bedrijfsterrein bevinden, staan niet onder toezicht van de hiërarchische lijn. De werkgever oefent dan weinig tot geen invloed uit op de verkeerssituaties, waardoor werknemers zelf de nodige discipline aan de dag moeten leggen om ongevallen te voorkomen. Toch is het altijd een goed idee om jouw werknemers te sensibiliseren rond veilig fietsgedrag.

Let wel: indien werknemers hun fiets leasen via het werk, ben je verantwoordelijk voor het onderhoud en moet je in de nodige beschermingsmiddelen voorzien.
 

Maken werknemers op het werk gebruik van de fiets? Dan wordt het vervoer aanzien als een arbeidsmiddel. Dit geldt ook wanneer je werknemers toestaat hun eigen fiets te gebruiken voor werkgerelateerde verplaatsingen. De rit gebeurt tenslotte tijdens de arbeidsuren. Daarom moet je de nodige maatregelen nemen om risico’s te vermijden. We lijsten alvast de drie belangrijkste op:

1. Staat en onderhoud
   In 2023 reed maar liefst 1,62% van de Belgische werknemers met een geleasede bedrijfsfiets. Tel daar nog het aantal fietsers bij die gebruikmaken van hun eigen vervoermiddel en je zit aan een behoorlijke som. Wil je de veiligheid van deze weggebruikers garanderen? Dan is het startpunt altijd het onderhoud van de fiets. Als werkgever ben je verplicht de nodige controles uit te voeren om ervoor te zorgen dat medewerkers te allen tijde veilig gebruik kunnen maken van hun tweewieler.
   
   Elke organisatie bepaalt zelf hoe vaak, waar en door welk bevoegd persoon de onderhouden worden uitgevoerd, en legt deze keuzes vast in een interne procedure.
2.  Voorzie in fietshelmen en ander veiligheidsmateriaal
   In België draagt 68% van de fietsers nooit een fietshelm. Enkel Nederland en Hongarije scoren slechter. Een fietshelm is niet verplicht, maar kan bij een incident het verschil betekenen tussen leven en dood. Volgens het Belgische verkeersveiligheidsinstituut Vias verkleint een helm bij een ongeval de kans op een ernstig hoofdletsel met 60%. Waarom zou je jouw werknemers dus geen fietshelm ter beschikking stellen?
   
   Een fietshelm is bovendien 120% fiscaal aftrekbaar. Dat geldt ook voor ander veiligheidsmateriaal, zoals fluohesjes, reflectoren en fietslichten. Naast valbescherming is aandacht voor voldoende zichtbaarheid in het verkeer immers elementair voor veilig woon-werkverkeer.
    
3. Bied opleidingen aan
   Werknemers kiezen steeds vaker voor elektrische fietsen, omdat die sneller gaan en dus tijdwinst opleveren. Zo halen speedpedelecs bijvoorbeeld snelheden tot wel 45 km/u. Letsels bij een ongeval zijn hierdoor vaak ernstiger dan vroeger. Bovendien blijkt uit onderzoek dat ongevallen met de fiets vaak te wijten zijn aan het eigen rijgedrag.
   
   Je doet er daarom goed aan een deel van jouw budget te reserveren voor opleidingen, zodat jouw werknemers goed voorbereid op pad gaan met hun (elektrische) leasefiets. De Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) organiseert bedrijfsopleidingen om fietsers te sensibiliseren over de wegcode en veilig fietsen. Sinds enkele jaren is er zelfs een specifieke opleiding voor gebruikers van speedpedelecs.