Veilig gebruik van diisocyanaten in 5 vragen

Diisocyanaten zijn een familie van zeer reactieve chemicaliën. Deze chemische stoffen worden op grote schaal gebruikt voor de productie van polyurethaanproducten – kortweg PU-producten.

PU-producten kennen verschillende toepassingen. Isolatieschuim is misschien wel de bekendste, maar ook lijmen, vezels en coatings zoals verf en vernis bevatten diisocyanaten. Vooral de auto-industrie en bouwsector maken gebruik van PU-producten.
 

Diisocyanaten zijn sterk irriterende stoffen voor de longen, de slijmvliezen van de ogen en het maagdarmkanaal.

Er is vooral gevaar voor sensibilisatie: komt een medewerker in contact met de stof, dan kan hij er na een bepaalde tijd plots allergisch voor worden. Bij een volgende blootstelling kunnen er dan hevige allergische reacties en ademhalingsproblemen optreden.

Dit zijn de meest voorkomende gezondheidsrisico’s:

• Beroepsastma
• Benauwdheid
• Longklachten
• COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease, chronische longziekte gekenmerkt door vernauwing van de luchtwegen en longbeschadiging)
• Allergische (huid)reacties zoals eczeem
• Oog- en luchtwegirritaties
• Opgezwollen ledematen
   

Er zijn verschillende soorten diisocyanaten, met allemaal hun eigen grenswaarden. Het blootstellingsniveau kan gemeten worden door een preventieadviseur of specialist arbeidshygiëne.

Overweeg om te beginnen materialen die geen diisocyanaten bevatten. Is dat geen optie, dan bepaalt de risicoanalyse – eventueel ondersteund door de meetresultaten – welke preventiemaatregelen nodig zijn.

• Technische maatregelen: voorzie bijvoorbeeld gesloten spuitcabines waar medewerkers niet in aanraking komen met de diisocyanaten. Zorg ook voor voldoende ventilatie en een mechanische afzuigingsinstallatie die correct wordt onderhouden.
• Organisatorische maatregelen: zorg voor jobrotatie bij de werkzaamheden waarbij medewerkers worden blootgesteld.
• Persoonlijke beschermingsmiddelen: denk aan handschoenen, beschermende kleding en ademhalingsbescherming.
• Opleiding: voorzie opleiding voor werknemers over de risico’s en benodigde preventiemaatregelen. Vanaf 24 augustus 2023 is een opleiding zelfs verplicht (zie punt 5).
   

Om het veilig gebruik van diisocyanaten op de werkvloer te verhogen, heeft de Europese Unie beslist dat industriële en professionele gebruikers een opleiding moeten volgen. Vanaf 24 augustus 2023 mogen enkel getrainde werknemers met diisocyanaten werken. Meer informatie over die verplichte opleiding lees je hier.