Steeds meer arbeidswegongevallen: “Verkeersbeleid kan het tij keren"

Er rijden steeds meer wagens op de Belgische wegen. In het eerste kwartaal van 2019 vielen er voor het eerst in 7 jaar opnieuw meer doden door ongevallen. “Volgens de laatste cijfers is 40% van alle dodelijke arbeidsongevallen een verkeersongeluk”, vertelt preventiedeskundige Steven Verschueren.

Een visie op welzijn en veiligheid op het werk moet medewerkers gezond houden op alle vlakken. “Een doordacht preventiebeleid voorziet niet alleen maatregelen om een gezonde leefstijl te stimuleren en risico’s op de werkplek te beperken, maar neemt ook veilig woon-werkverkeer mee. Door werknemers optimaal te beschermen in het verkeer houden organisaties hen veilig aan de slag.

Bovendien is zo’n aanpak kostenbesparend. Want een arbeidswegongeval brengt niet alleen directe kosten met zich mee – schade aan voertuigen, medische kosten, verkeersboetes – maar ook indirecte uitgaven. Voorbeelden zijn imagoschade en de psychologische impact op medewerkers.”

Hoe kan een werkgever een impact hebben op de veiligheid op de openbare weg?
Steven: “Door een verkeersbeleid te implementeren. Met zo’n beleid organiseert een bedrijf alle werkgerelateerde verplaatsingen zo efficiënt en veilig mogelijk door verschillende maatregelen te combineren.

Enkele voorbeelden zijn een cursus defensief rijden voor alle medewerkers, een policy opstellen over smartphonegebruik achter het stuur en een sensibiliseringscampagne over het belang van rustpauzes tijdens lange autoritten.”

Wat is de eerste stap bij de opstart van een verkeersbeleid?
Steven: “Het management betrekken en motiveren. Alleen dan heeft het beleid een kans op slagen. De directie voorziet immers tijd, middelen en personeel om een aanpak uit te tekenen.

Daarnaast is ook ‘leading by example’ cruciaal. Bellen kaderleden steeds handsfree achter het stuur? Rijden ze defensief? Het goede voorbeeld geven blijft de beste manier om duidelijk te maken dat de directie volop achter de keuze staat om in te zetten op verkeersveiligheid.”

Welke personen binnen de organisatie moeten betrokken zijn bij het een verkeersbeleid?
Steven: “Organisaties richten idealiter een werkgroep verkeersveiligheid op, met daarin verschillende stakeholders: een vertegenwoordiger van de werkgever, een aantal werknemers, de preventie-adviseur, enz. Zij bieden elk een eigen kijk op verkeersveiligheid. Grotere bedrijven kunnen ook een mobiliteitscoördinator aanstellen, die het voortouw neemt.”

Waaruit bestaan de taken van de werkgroep?
Steven: “Om te beginnen brengt het team de huidige situatie in kaart door data te verzamelen. Die zijn onmisbaar voor een verkeersbeleid op maat. Enkele voorbeelden van essentiële gegevens zijn eerdere incidenten en de verkeersboetes van medewerkers. Ook een (anonieme) enquête onder werknemers levert waardevolle inzichten op: van gsm-gebruik achter het stuur tot het dragen van de gordel.

Die data tonen aan waar een organisatie vandaag al werk van maakt en waar de verbeterpunten liggen.”

Daarna kan de werkgroep streefdoelen opstellen?
Steven: “Klopt. Al is een structurele aanpak essentieel. Lukraak enkele cijfers vooropstellen is niet voldoende. Dat betekent dat de geformuleerde doelstellingen SMART moeten zijn: specifiek, meetbaar, acceptabel voor alle betrokkenen, realistisch en tijdsgebonden. Denk aan het jaarlijkse aantal boetes beperken, bijvoorbeeld tot maximaal 2 per chauffeur. Op middellange termijn (5 jaar) kan dat een opleiding ecodriving voor alle chauffeurs zijn.”

Zijn er wettelijke vereisten waaraan een verkeersbeleid en de doelen moeten voldoen?
Steven: “Neen, ondanks het schrijnende en stijgende aantal verkeerongevallen met letsels bestaat er geen specifieke wetgeving hoe een verkeersbeleid kan voldoen aan de welzijnswet. Wel ontwikkelden verschillende instanties tools die eventuele probleempunten in kaart brengen. Die kunnen bedrijven ondersteunen bij het opstellen van een beleid ter zake.”

Hoe blijven de doelen geen dode letter?
Steven: “Door de actiepunten te integreren in bestaande tools en processen en die helder te communiceren. Neem verkeersveiligheid bijvoorbeeld op in het arbeidsreglement, het globaal preventieplan (GPP) en het jaaractieplan (JAP).

Ook sensibilisering is doorslaggevend: opleidingen, posters over het belang van een gordel dragen, cijfers over verkeersongevallen delen enz. Het zijn allemaal maatregelen die medewerkers actief betrekken bij veilig verkeer.”

“Al is het werk daarna niet af. Wat net zoals bij elke preventiemaatregel, zijn opvolging en evaluatie essentieel. Boeken we vooruitgang? En in welke mate bereiken we de doelstellingen? Twee vragen waarover de werkgroep zich moet buigen. Vervolgens stuurt die het proces bij of formuleert het team nieuwe doelen én communiceert het daarover naar medewerkers.

Alleen door continu te monitoren en iedereen te betrekken, heeft een verkeersbeleid écht impact.”