Long Covid: een uitdaging voor gezondheidszorg én voor werkgevers

In Vlaanderen zijn ongeveer 3 miljoen personen aan het werk. Als we ervan uitgaan dat 1 op 3 besmet geraakt met Covid-19 en dat 10 % van hen Long Covid ontwikkelt, spreken we al snel over 100.000 werknemers met Long Covid. De weerslag op het dagelijks leven varieert van moeilijkheden om huishoudelijke taken te verrichten, over professionele activiteiten (tijdelijk) moeten stopzetten, tot financiële en sociale gevolgen en een verminderd mentaal welzijn.
 

Tot op vandaag is er geen eenduidige, internationaal aanvaarde medische definitie. In oktober 2021 omschreef de Wereldgezondheidsorganisatie de ‘Post COVID-19 condition’ als een aandoening die voorkomt bij personen met een waarschijnlijke of bevestigde SARS-CoV-2 infectie, doorgaans optredend 3 maanden na het begin van Covid-19, met symptomen die tenminste 2 maanden aanhouden en niet verklaard kunnen worden door een andere diagnose.

De meest frequente symptomen zijn:

• een gevoel van uitputting, een abnormale vermoeidheid die niet in overeenstemming is met de geleverde inspanning
• concentratie- en geheugenstoornissen (‘brain fog’)
• ademnood, hoofdpijn, spierpijn, hartkloppingen, aanhoudende hoest, geur- of smaakverlies, angst, slaapstoornissen, neerslachtigheid…

De  klachten lijken soms deels op klachten van andere ziektebeelden zoals het chronisch vermoeidheidsyndroom, de post-traumatische stressstoornis, burn-out of het post-intensive-care-syndroom. Klachten kunnen aanhouden na de initiële ziekte of pas later optreden. De ernst ervan kan variëren in de tijd.

Long Covid spaart geen enkele bevolkingsgroep of leeftijdscategorie, en komt zowel voor na ernstige Covid-besmetting als na milde vormen. Opvallend: de aandoening komt het frequentst voor bij de professioneel actieve bevolking. Waarom sommigen Long Covid ontwikkelen en anderen niet, is nog niet opgehelderd. Onderzoek toont wel aan dat vrouw zijn, het aantal symptomen in de acute fase, een grotere Body Mass Index en chronische aandoeningen geassocieerd zijn met een hogere frequentie van optreden.

Sommige klachten zijn het gevolg van orgaanbeschadiging. Afhankelijk van de oorzaak zal de optimale behandeling verschillen van de ene persoon tot de andere. Bij orgaanbeschadiging zal de behandeling vooral gericht zijn op het aangetaste orgaansysteem, bv. hart of longen. In de andere gevallen wordt een multidisciplinaire revalidatie, met onder meer kinesitherapie en neurocognitieve revalidatie aanbevolen. Stilaan wordt hierbij ook aandacht besteed aan ‘self-care’ en ‘self-management’.
 

Long Covid is een ‘uitsluitingsdiagnose’. Dit betekent dat andere mogelijke oorzaken eerst moeten uitgesloten worden door de huisarts, eventueel bijgestaan door andere disciplines. Voor complexe situaties dient een centrum met expertise in langdurige Covid te worden ingeschakeld. Daarna moet de patiënt een gepersonaliseerd multidisciplinair behandelplan aangeboden krijgen.

Werkgevers kunnen helpen om de omvang en de impact van de problematiek in kaart te brengen. Het is belangrijk klachten ernstig te nemen en open te staan voor geleidelijke werkhervatting. Werkgevers kunnen hun arbeidsarts inschakelen die de werknemer correcte informatie kan verstrekken. Op basis van de kennis van de werkposten en de functiebeperking van de werknemer kan hij de werkgever ook een advies op maat leveren.

Schakel de arbeidsarts tijdig in, zeker (ruim) vóór de werkhervatting. Een goede samenwerking tussen arbeidsarts, adviserend arts van het ziekenfonds, controlearts en huisarts kan ook bij de opvolging van patiënten met Long Covid een vlotte werkhervatting vergemakkelijken.

De bibliografie kan bij de auteur verkregen worden.

Geert Laire, Preventieadviseur-bedrijfsarts