“Minder langdurig zieken? Pas federale welzijnswet aan” – Opinie

België is Europees kampioen, maar dan wel in de foute discipline. Meer dan een half miljoen mensen is vandaag langdurig ziek en daardoor afwezig van het werk. Nog nooit stonden meer mensen aan de kant en het gaat verder de verkeerde richting uit.

Elke regering in dit land ambieert een werkzaamheidsgraad van 80%. Dat zal wellicht in de komende regeringen niet anders zijn, en terecht. Om dat te bereiken moeten we de stijgende curve van langdurig zieken ombuigen. Dat kan volgens Mensura en Voka alleen maar als ook de wetgevende kaders rond welzijn en gezondheid op het werk worden gemoderniseerd.

Arbeidsartsen spelen een cruciale rol in het helpen voorkomen dat medewerkers uitvallen en om de grote groep langdurige arbeidsongeschikte werknemers terug naar werk te begeleiden. Maar arbeidsartsen rijden met de handrem op. Het huidige wettelijke kader van de federale welzijnswetgeving dateert uit 1996 en is hopeloos verouderd. De wet is te rigide en houdt geen rekening met de nieuwe rollen voor zorgprofessionals en technologische vooruitgang.

Geen enkele beroepscategorie heeft een takenpakket dat zo strikt door de wet wordt beperkt als arbeidsartsen. Het gros van hun tijd spenderen deze specialisten aan taken die zij ‘moeten’ doen, ongeacht de gezondheidstoestand van de werknemer, zoals de periodieke of tussentijdse onderzoeken. Er is zoveel meer welzijn en gezondheid mogelijk, indien de wet wat hedendaagser zou worden.

De coronacrisis is het sprekende bewijs dat het anders kan. In geen tijd hebben de arbeidsartsen en de externe diensten zich heruitgevonden om te helpen bij vaccinaties in oudereninstellingen en ziekenhuizen, ze werden ingeschakeld in screening, hebben bijgedragen aan onderzoek naar nieuwe vaccins, en gebruikten videoconsultaties om medewerkers gezond aan het werk te houden. Het potentieel om anders te werken is er. Maar een wettelijk kader om dat ook effectief en duurzaam te kunnen blijven doen ontbreekt.

De arbeidsarts hoeft niet alles alleen te doen. Ergonomen of psychologen kunnen in specifieke situaties taken van de arbeidsarts overnemen. De wet laat dit vandaag nog niet toe. Om bepaalde gezondheidsparameters op te volgen is een bedrijfsverpleegkundige dan weer de aangewezen persoon. De taakdelegatie van arbeidsarts naar verpleegkundige zou verder kunnen gaan richting eenvoudige onderzoeken en raadplegingen. Dit gebeurt – dankzij nieuwe wetgeving – al volop in de zorg. Ook de preventieve sector heeft er baat bij dat pad verder te bewandelen.

De huidige welzijnswet kent nog een groot manco: ze laat geen ruimte aan de preventieve geneeskunde om nieuwe technologieën toe te passen, zoals teleconsultaties of geautomatiseerde datacaptatie. En dat terwijl elders in de zorg, net dankzij technologische ontwikkelingen zoals de inzet van artificiële intelligentie, wel reuzenstappen vooruit worden gezet. Moderne preventie staat of valt met de ondersteuning door technologie. Een wettelijke basis om dat ook op het werk mogelijk te maken is onmisbaar.

Een moderner statuut voor de arbeidsartsen zou ook voor huisartsen die vandaag verdrinken in het vele werk goed nieuws zijn. Waarom zouden we arbeidsartsen niet mee inschakelen voor bredere gezondheidsbevordering bij de werkende bevolking? Die vraag komt niet louter uit de externe diensten zelf. Patiëntenverenigingen zoals Diabetes Liga of Stop Darmkanker zijn zelf vragende partij omdat ze een deel van hun doelgroep anders niet kunnen bereiken.

Arbeidsartsen zijn gespecialiseerde artsen. Ze werken onder dezelfde deontologie en vertrouwelijkheid als andere artsen. Toch zijn er – anders dan bij andere artsen – drempels om toegang te krijgen tot het medisch dossier van werknemers-patiënten. Dat levert extra administratie op, dubbele registraties en herhaling van zorg. Geef arbeidsartsen dan ook toegang tot het medische dossier zodat ze efficiënt en snel kunnen inspelen op de zorgvraag van werknemers. We kunnen zo betere zorg leveren en bijdragen aan een minder zwaar kostenplaatje voor de sociale zekerheid.

Wij roepen alle politieke partijen op om een sterkere focus te leggen op preventieve gezondheidszorg. Als minder mensen ziek worden, wint de hele samenleving. Geef daartoe vertrouwen aan de externe diensten voor welzijn en preventie op het werk. En pas de wettelijke kaders aan zodat werkgevers en arbeidsartsen het verschil kunnen maken in de strijd tegen langdurige ziekte-uitval.