Alcohol, andere drugs en werk: hoe ga je er als werkgever mee om?

Een alcohol- en drugbeleid omvat vaak enkel richtlijnen voor ‘gebruik op het werk’. Maar alcohol, illegale drugs en psychoactieve medicatie worden voornamelijk naast de werkvloer gebruikt. Aangezien alcohol- en druggebruik effect heeft op de werking van de hersenen, heeft ook middelengebruik voor of na de arbeidsuren potentieel een belangrijke impact op het werkgedrag.
 

Marie-Claire: “Uit mijn onderzoek naar middelengebruik bij Belgische werknemers en de negatieve effecten ervan op de werkvloer, bleek dat alcohol veruit het meest geconsumeerde roesmiddel is. 83,1% van de deelnemers gaf aan het voorafgaande jaar alcohol gedronken te hebben. Bovendien gaf een significante groep aan slaapmiddelen (9,3%), antidepressiva (7,9%) en cannabis (7,4%) te gebruiken.”

Dat alcohol de populairste drug is, is niet verwonderlijk. “Maar het is niet omdat alcohol legaal is, dat de negatieve effecten op de werkvloer minder erg zijn. De effecten van gebruik mogen we voor geen enkele drug onderschatten, zowel niet op korte als lange termijn. Zo kunnen werknemers onder invloed te laat komen op het werk of zelfs niet opdagen, onregelmatig presteren, en conflicten veroorzaken met collega’s. Krijgen ze hun gebruik niet onder controle? Dan hebben ze op lange termijn meer kans op kanker en hart- en vaatziekten.”

“De wetgeving rond alcohol en drugs op het werk (cao 100) bracht werkgerelateerd middelengebruik in 2010 onder de aandacht. Elke organisatie is sindsdien verplicht om een preventief alcohol- en drugbeleid op te stellen. Maar door de nieuwe problematieken, zoals de corona- en energiecrisis, zijn de risico’s van alcohol- en ander druggebruik opnieuw naar de achtergrond verdwenen. Tegelijk werken de huidige crisissen problematisch middelengebruik net in de hand. Het is daarom belangrijk om werknemers extra te sensibiliseren én te ondersteunen. Enkel een poster ophangen brengt geen zoden aan de dijk”, vertelt Marie-Claire.
 

“Problematisch gebruik heeft altijd te maken met de interactie tussen 3 factoren: mens, middel en milieu. Zo hebben de eigenschappen van een persoon, de specifieke kenmerken van de drug, en de directe omgeving een belangrijke invloed op de mate waarin iemand risico loopt om problemen te krijgen door gebruik.”

“Bepaalde beroepsgroepen zijn daarom vatbaarder dan andere. Wanneer je op het werk bijvoorbeeld makkelijker in contact komt met alcohol of illegale drugs, ligt de drempel om te gebruiken beduidend lager. Maar ook als je vaak stress ervaart op het werk of de sociale druk onder collega’s hoger ligt, is de kans groter dat je roesmiddelen gebruikt om hiermee om te gaan.”

“Een alcohol- en drugbeleid focust vaak voornamelijk op het functioneren van een werknemer: wat zijn de effecten op zijn of haar gezondheid en werkgedrag? En hoe kunnen we de medewerker hierover sensibiliseren? Tegelijk mogen de onderliggende redenen voor middelengebruik niet uit het oog worden verloren. Alleen zo creëer je een omgeving waarin iedereen gelijke kansen krijgt om iets aan het eventuele functioneringsprobleem én onderliggende probleem te doen. Veranker de problematiek daarom in een beleid.”

“Wanneer de huisarts of een specialist psychoactieve medicatie voorschrijft, brengt de werknemer idealiter de arbeidsarts hiervan op de hoogte, zeker als hij een veiligheidsfunctie heeft. De arbeidsarts kan dan de effecten van de medicatie op het werkgedrag bekijken en het medicatiegebruik van de werknemer daarop afstemmen. Dat wordt helaas vandaag nog veel te weinig gedaan.” besluit Marie-Claire.