Sinds november 2022 zijn ziektebriefjes voor afwezigheden van één dag niet meer verplicht in grote bedrijven (meer dan 50 werknemers). Uit onderzoek bij ruim 23.000 bedrijven blijkt nu dat eendagsverzuim bij die groep steeg met ruim 44% in 2023, ofwel drie keer zoveel als bij kleine ondernemingen (15%). Maar de kern van het verzuimverhaal draait niet alleen rond afgeschafte ziektebriefjes. Onze verzuimexpert Bart Teuwen benadrukt het belang van preventie en de de-medicalisering van verzuim.

Eén van de opvallende conclusies: het aantal afwezigheden voor één dag steeg bij grote bedrijven met ruim 44%. Bij kleinere bedrijven gaat het om een toename van 15%. Bovendien waren nog nooit zoveel medewerkers regelmatig afwezig (16%). Vaker ziek dus, maar voor kortere periodes.

Bij grote bedrijven steeg frequent verzuim met bijna 6%, terwijl het bij de kleinere spelers daalde met bijna 4%. Een mogelijke oorzaak is de afschaffing van het ziektebriefje voor één dag afwezigheid. Die maatregel geldt voor grotere bedrijven en is bedoeld om het werk van huisartsen te verlichten, maar lijkt tegelijk de drempel te verlagen voor werknemers om zich (kort) ziek te melden.

Maar de link tussen het afgeschafte ziektebriefje en het stijgende verzuim bij grote bedrijven schetst niet het volledige oorzaak-gevolgverhaal. Verzuim is een complexer probleem, dat de hele bedrijfswereld kent – ongeacht de grootte van de onderneming. Bart: “Uit ons eigen onderzoek bij 1.000 werkgevers blijkt dat slechts 3 op de 10 bedrijven een verzuimbeleid heeft. Ik zie de gevolgen daarvan iedere dag.”

Volgens Bart is de (gedeeltelijke) afschaffing van de ziektebriefjes niet de juiste focus van de problematiek. Nederland werkt bijvoorbeeld niet met dergelijke attesten, maar slaagt er wél in om de verzuimcijfers beheersbaar te houden. Er spelen dus ook andere factoren mee.

“Vele bedrijven zijn bang dat hun verzuimcijfers gaan exploderen zonder ziektebriefjes, wat de stijgende cijfers lijken te bevestigen,” duidt Bart. “Maar die houding is problematisch, want zo ga je verzuim medicaliseren. Wie ziek is, moet natuurlijk uitzieken. Maar bedrijven zouden zich minder moeten concentreren op de medische oorzaak van verzuim, en meer op de inzetbaarheid van hun mensen.”

Ziektebriefjes afbouwen kan een zinvolle maatregel zijn, maar alleen als die gepaard gaat met bewustwording en preventie. Organisaties moeten dus werk maken van een duidelijke visie en een verzuimbeleid met heldere rollen en procedures. “Als we verzuim gaan de-medicaliseren en de nadruk leggen op preventie, dan kunnen we verzuim onder controle houden,” zegt Bart. “Ook als de ziektebriefjes volledig zouden worden afgeschaft.”

Het is ook belangrijk dat werkgevers over hun verzuimbeleid communiceren naar hun medewerkers toe, zodat iedereen op de werkvloer weet hoe de werkgever investeert in hun welzijn. Die vertrouwenssfeer is essentieel, want een ziektebriefje kan snel onderliggende problemen maskeren. Een werknemer kan bijvoorbeeld arbeidsongeschikt zijn door rugklachten die mee werden veroorzaakt door psychosociale problemen.

“Gesprekken zijn cruciaal,” besluit Bart. “Laat je leidinggevenden verzuim en het algemene welbevinden bespreken met al je medewerkers, niet alleen de zieke, zodat ze snel problemen kunnen herkennen en aanpakken. Valt er iemand voor langere tijd uit? Met een doordacht collectief re-integratiebeleid maakt die persoon achteraf weer een zachte landing in jouw bedrijf.”