In verschillende sectoren dragen werknemers verplicht veiligheidsschoenen.
Een persoonlijk beschermingsmiddel, waarvoor de Europese wetgeving strikte regels oplegt. De binnenzool vervangen of een extra steunzool toevoegen, leidt er al snel toe dat veiligheidsschoenen niet meer aan die richtlijnen voldoen.
Wat mag wel en wat niet volgens de wet?
 

Een groot deel van de bevolking draagt orthopedische steunzolen om de voet te ondersteunen, of podologische zolen om de voetfunctie te corrigeren en bij te sturen waar nodig. Beiden worden in de volksmond "steunzolen" genoemd. Ook in veiligheidsschoenen bieden ze werknemers met een voetafwijking meer comfort. Toch kan het gevaarlijk zijn om zomaar een extra zool toe te voegen of om de zool van veiligheidsschoenen te vervangen.

Veiligheidsschoenen moeten voldoen aan de Europese PBM-Verordening 2016/425 en de Verordening van Medische Hulpmiddelen EU 2017/745. Die richtlijnen bepalen per sector en functie onder meer de geschikte samenstelling van het materiaal en de juiste positie van de voet.

Met een gerichte risicoanalyse ga je na welke bescherming nodig is voor elke functie. Op basis van de resultaten stel je een advies op, waarmee medewerkers langsgaan bij een erkend fabrikant. Hij of zij duidt met een CE-markering aan dat de veiligheidsschoenen voldoen aan alle wettelijke voorschriften.

De nieuwste normen voor veiligheidsschoenen

Sinds 2023 geldt nog slechts één ISO-norm voor nieuwe veiligheidsschoenen, de EN ISO 20345:2022-norm. Een overzicht van de nieuwe markeringen en eisen vind je op deze poster.

Vervangen werknemers de zool van een veiligheidsschoen of voegen ze een orthopedische of podologische steunzool toe? Dan veranderen ze de samenstelling van het materiaal en de positie van de voet. Medewerkers zijn daardoor mogelijk niet meer optimaal beschermd tegen onveilige situaties.
Zo kan een verhoogde voetpositie tot ernstige letsels leiden, als een werknemer zware objecten laat vallen op de verstevigde neus van de veiligheidsschoen.

Daarnaast zijn andere arbeidsongevallen niet uit te sluiten. Denk bijvoorbeeld aan een arbeider die opdrachten uitvoert in een explosieve ruimte. Bij wet draagt hij of zij verplicht antistatische veiligheidsschoenen. Maar is de (extra) zool dat niet?
Dan onderbreekt hij de antistatische geleiding van de schoen, waardoor de werknemer een explosie kan veroorzaken.

Veiligheidsschoenen met een aangepaste of toegevoegde zool bieden niet dezelfde veiligheidsgaranties als diegene die zijn opgesteld door de fabrikant. Daardoor vervalt de CE-markering en voldoet de schoen dus niet meer aan de wettelijke voorschriften.

Als blijkt dat een medewerker geen gecertificeerde veiligheidsschoenen droeg tijdens een arbeidsongeval, kunnen zowel de werkgever als de werknemer aansprakelijk worden gesteld. Bovendien loopt het kostenplaatje voor de werkgever mogelijk hoog op.
 

Veiligheid en bescherming op het werk staat of valt met een goed beleid.
Stel daarom een heldere procedure op rond de aankoop, bestelling en betaling van orthopedische of podologische zolen. De preventieadviseur-arbeidsarts en het Comité PBW kunnen je hierin bijstaan.

Eens je een beleid hebt opgesteld, is sensibilisering een cruciale volgende stap. Informeer werknemers over de risico’s en gevaren die ongeschikte zolen met zich meebrengen. En maak duidelijk dat het verboden is om willekeurig (steun)zolen te vervangen.

Werknemers die steunzolen dragen, gaan bij de aankoop van veiligheidsschoenen na of ze het paar mogen laten aanpassen door een specialist. Voor sommige modellen en merken verkopen fabrikanten afzonderlijke binnenzolen. Die kunnen werknemers gebruiken zonder de veiligheidsschoenen opnieuw te laten certificeren.

Hebben werknemers toch op maat gemaakte of specifieke steunzolen nodig?
Dan laten ze die bij voorkeur maken door een orthopedist of podoloog die samenwerkt met de fabrikant. Zo voldoen de steunzolen zeker aan de nodige voorwaarden om de certificering van de veiligheidsschoen te behouden.

Voor een werknemer die steunzolen nodig heeft, beschouwt de wet deze als inherent aan de veiligheidsschoen. Aangezien werkgevers verplicht zijn om in de nodige persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) te voorzien, staan zij in voor de kosten.