Een nieuw KB van 31 december 2018 wijzigt de invulling van het ARBIS, de wetgeving die medewerkers beschermt tegen de risico’s van ioniserende of radioactieve straling. Voortaan is het de verantwoordelijkheid van de werkgever, exploitant of transporteur van radioactieve stoffen om een dienst voor fysische controle op te richten. Vanwaar deze wetswijziging? En wat betekent ze concreet voor uw organisatie?  

Ioniserende straling, ook wel radioactiviteit genoemd, komt vaak voor op de werkvloer. Denk maar aan röntgenfototoestellen, pakjes- en bagagescanners of levellers om de inhoud van tanks te meten. Elk toestel dat ioniserende straling uitzendt moet vergund, in dienst gesteld (pv van oplevering) en regelmatig gecontroleerd.

Tot nu nam een erkende externe instelling – onder andere Controlatom – de indienststelling en de controle voor haar rekening. Maar onder druk van Europa mogen deze taken niet langer door eenzelfde organisatie worden uitgevoerd. Daarom past een nieuw KB het ARBIS aan. Concreet bent u als werkgever of exploitant voortaan zelf verantwoordelijk voor de fysische controle van installaties met ioniserende straling. Ook als transporteur van radioactieve stoffen (klasse 7) wordt die verantwoordelijkheid bij u gelegd. Het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) ziet erop toe dat de interne dienst correct werkt.

Tegelijk wil de wetswijziging de interne kennis over ioniserende straling verhogen bij bedrijven. De shift in verantwoordelijkheden moet een mentaliteitswijziging teweegbrengen. Radiologische risico’s zijn immers een integraal deel van een sterk welzijnsbeleid. Werkgevers, exploitanten en transporteurs moeten dus de mogelijke gevaren van straling kennen en weten hoe ze problemen kunnen voorkomen of oplossen.

Om de fysische controle te organiseren van toestellen met ioniserende straling dient u een interne dienst voor fysische controle op te richten. Eventueel voegt u die samen met uw interne dienst voor preventie en bescherming op het werk (IDPBW). Dat is niet verplicht, maar een nauwe samenwerking is wel aangewezen.

Er zijn twee mogelijke scenario’s:

• U stelt een medewerker aan als erkend stralingsdeskundige. Na een intensieve opleiding bij een erkend instituut en na erkenning door het FANC wordt hij of zij het hoofd van uw dienst voor fysische controle. Idealiter maakt deze dienst deel uit van uw IDPBW.
• U stelt een medewerker aan als agent voor de stralingsbescherming. Hij of zij volgt een (minder intensieve) opleiding en leidt daarna de dienst voor fysische controle. Idealiter is die persoon ook het hoofd van uw IDPBW. U bent zelf verantwoordelijk voor de fysische controle van uw installaties, maar rekent voor de praktische uitvoering daarvan op een erkende externe instelling voor fysische controle – in de praktijk Controlatom – die een deskundige ter beschikking stelt. Die externe dienst werkt niet langer onder de verantwoordelijkheid van het FANC, maar rechtstreeks voor u.

De wetswijziging creërt ook een nieuwe klasse IIA. Daarin worden de meest risicovolle ondernemingen uit de huidige klasse II ondergebracht: deeltjesversneller, stralingsgeneratoren, enz. Valt uw organisatie onder de nieuwe klasse, dan blijft u onderhevig aan de regelgeving voor klasse II, maar de frequentie van de fysische controle verhoogt. Bovendien volgt het FANC de controles nauwgezet op.

Afhankelijk van de klasse van uw organisatie, hebt u één of twee jaar de tijd om de interne dienst op te richten, de juiste personen op te leiden, afspraken te maken, en te zorgen dat uw organisatie helemaal conform werkt.

• Klasse I en IIA: 1 januari 2020
  Organisaties met een hoog tot zeer hoog risico (vb. kerncentrales, deeltjesversnellers, ziekenhuizen).
• Klasse II en III: 1 januari 2021
  Organisaties met een matig tot hoog risico (vb. industriële gammagrafie, niveaumeters, metaalonderzoek).
• Transporteur van radioactieve stoffen (klasse 7): 1 juni 2020

Om de omschakeling in goede banen te leiden en de veiligheid op elk moment te waarborgen, kunt u rekenen op Mensura. Onze werkgroep radioprotectie bestaat uit erkende artsen (klasse II) en een stralingsdeskundige.

1. Ondersteuning door erkende artsen
   ​Onze erkende artsen verzorgen een aantal wettelijke taken:
   • periodiek medisch onderzoek van blootgestelde medewerkers;
   • evolutie van de opgelopen stralingsdosissen opvolgen;
   • medewerkers informeren over de risico’s van ioniserende straling;
   • risico’s voor uw bedrijf analyseren.
     
     ​Bovendien voorzien we voor elke organisatie die met ioniserende straling werkt, een erkende back-uparts radioprotectie die periodieke controle op de werkvloer bijwoont.
      
2. Ondersteuning door een stralingsdeskundige
   Om uw interne dienst voor fysische controle te ondersteunen, kunt u verder rekenen op een stralingsdeskundige. Die helpt u om:
   • vergunningsaanvragen op te maken;
   • pv’s van oplevering op te stellen (indienststellingsrapporten);
   • risicoanalyses uit te voeren;
   • standaarddocumenten aan te maken;
   • uw medewerkers op te leiden rond radiologische risico’s.