Tussen 13 en 26 mei 2024 trekken medewerkers van Belgische ondernemingen naar de stembus. Elke vier jaar kiezen zij hun (nieuwe) vertegenwoordigers voor de ondernemingsraad en het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk. Welke functie hebben deze overlegorganen, in welke organisaties vinden er sociale verkiezingen plaats en hoe verlopen ze?

Via de sociale verkiezingen krijgen werknemers inspraak in de voornaamste overlegorganen binnen hun onderneming. De voordelen zijn veelvuldig: werknemers voelen zich gehoord, en worden betrokken bij het (preventie)beleid, ze weten wat er reilt en zeilt op de werkvloer en kunnen mee ideeën of oplossingen aanreiken, terwijl werkgevers de vinger aan de pols houden van wat er leeft op de werkplek.

Er wordt gestemd voor:

• De ondernemingsraad (de OR)
• Het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk (het CPBW)

De afvaardiging wordt gekozen uit de medewerkers van de organisatie. De OR houdt zicht op de economische en financiële gezondheid van het bedrijf. Hiervoor waakt hij onder meer over het personeelsbestand, de productiviteit, de concurrentiepositie en de toekomstperspectieven. Het CPBW speelt een sleutelrol op het vlak van preventie en welzijn.
 

De grootte van de onderneming bepaalt of je sociale verkiezingen moet organiseren en waarvoor:

• Telt je onderneming minder dan 50 voltijdse werknemers? Dan moet je geen verkiezingen houden. In dat geval hebben de werknemers inspraak via werknemersafvaardiging of rechtstreekse werknemersparticipatie.
• Heb je gemiddeld minstens 50 werknemers in dienst? Dan organiseer je sociale verkiezingen voor de oprichting van een CPBW.
• Heb je gemiddeld minstens 100 werknemers in dienst? Dan duiden de sociale verkiezingen zowel afgevaardigden voor het CPBW als de OR aan.

Opgelet: Ook uitzendkrachten tellen mee voor de berekening van je gemiddelde personeelsbezetting.
 

De volledige verkiezingsprocedure duurt exact 150 dagen en is strikt bij wet geregeld volgens een vaste verkiezingskalender. Respecteer je die niet, dan is de uitslag ongeldig.

Uiterlijk twee dagen na de verkiezingen moet je een bericht met de uitslag aanplakken op dezelfde plaatsen waar de datum van de verkiezingen werd aangekondigd (of zou worden aangekondigd, in geval van elektronische bekendmaking). Het bericht blijft minstens 84 dagen aangeplakt.

Om verkiesbaar te zijn als personeelsafgevaardigde moet een medewerker:

• tewerkgesteld zijn met een arbeidscontract of leercontract;
• minstens 18 jaar oud zijn (of 16 jaar voor afgevaardigden van de jeugdige werknemers) en jonger dan 65 jaar (of 25 jaar voor afgevaardigden van de jeugdige werknemers);
• geen deel uitmaken van het leidinggevend personeel, noch preventieadviseur of vertrouwenspersoon zijn;
• in 2023 minstens zes maanden opeenvolgend of 9 maanden met onderbreking tewerkgesteld zijn in de juridische entiteit of de technische bedrijfseenheid die gevormd wordt door de verschillende juridische entiteiten.

De GDPR omschrijft hoe je met gegevens omgaat. Voor de sociale verkiezingen betekent dit concreet dat je:

• De procedure voor de sociale verkiezingen opneemt in het verwerkingsregister.
• Werknemers informeert over de (wettelijke) grondslag van de verwerking van hun gegevens.
• De kiezerslijsten niet lukraak verspreidt: voorzie in een beveiligd platform dat enkel voor stemgerechtigde werknemers toegankelijk is.

Op de website van FOD WASO kun je terecht voor:

• Themapagina sociale verkiezingen 2024
• Themapagina Comités voor Preventie en Bescherming op het Werk